Historie van de kerk

Kerk en haar geschiedenis

De parochie in Woltersum wordt voor het eerst vermeld in 1238 in de Kroniek van Wittewierum. Tot 1735 hadden de bewoners van de borg in Woltersum het collatierecht in handen, waaraan een gedenksteen in de toren uit 1558 met het wapen van de Rengers, de avondsmaalbeker uit 1623 met het wapen van Van Welvelde en een zerk in de zuidmuur voor ‘den eedelen Johan van Welveldt’ nog aan herinneren.

In 1765 liet de stad Groningen, na het verkrijgen van het collatierecht, de oude rondgesloten kerk slopen, met uitzondering van het halfronde koor. Hier werd een kort schip, van vier traveeën lang, aangebouwd. De grootste veranderingen vonden echter plaats in 1838, toen de apsis en de vrijstaande toren werden afgebroken. Met het sloopmateriaal werd het schip met twee traveeën verlengd en werd er een inpandige toren geplaatst. Hierdoor werd de oriëntatie van de kerk met 180° gedraaid. De twee bouwperioden zijn goed te onderscheiden in de lange wanden en het muurwerk. Waar men in 1765 voor kleine, grijsbruine bakstenen had gekozen, hergebruikte men in 1838 het sloopmateriaal van oude kloostermoppen. Men heeft geprobeerd de spitsboogvensters uit 1838 in de noord- en zuidgevel dezelfde vorm te geven als de 18e eeuwse vensters, ondanks het grote verschil in bouwmateriaal. In latere tijd zijn tegen de noordgevel nog twee grote steunberen gebouwd en kreeg de zuidgevel een aangebouwd portaal. De zwenkende westgevel werd met muurankers gestabiliseerd; hier ziet men tussen de korte spitsboogvensters de oude sluitsteen van het voormalige westportaal met het jaartal 1765.

Het interieur is overwegend 19e eeuws, met enkele oudere onderdelen. Het meest opmerkelijke overgebleven interieurstuk uit de oude kerk is de kansel, één van slechts drie kansels van voor de Reformatie in Groningen. De kansel kan gedateerd worden rond 1530; de laatgotische kuip is beschilderd met de Geseling van Christus, Christus voor Pilatus en de Kruisiging. Het voorpaneel is niet meer te herkennen. Bij de kansel ligt een Statenbijbel met naast het Oude en Nieuwe Testament ook de Apocriefen en enkele platen, gedrukt in 1643 in Amsterdam. Het op een balustrade geplaatst orgel is in 1894 gebouwd door Van Oeckelen en is ongewijzigd bewaard gebleven.